Септуагінта (вымаўляецца sep-TOO-uh-jint ) - грэчаскі пераклад іудзейскага Пісання, завершаны прыблізна паміж 300 і 200 да н.
Слова Septuagint (скарочана LXX) азначае "семдзесят" на лацінскай мове і ставіцца да 70 (а дакладней, 72) габрэйскіх навукоўцаў, якія нібыта працавалі над перакладам. Пра паходжанне кнігі існуе мноства старажытных легенд, але сучасныя навукоўцы Бібліі ўстанавілі, што тэкст быў падрыхтаваны ў Александрыі, Егіпце і скончаны падчас кіравання Пталямея Філадэльфа.
Хоць некаторыя сцвярджаюць, што Септуагінта была пераведзена для ўключэння ў знакамітую Александрыйскую бібліятэку, больш верагодна, мэтай было прадаставіць Пісанне габрэям, якія разышліся з Ізраіля па старажытным свеце.
На працягу стагоддзяў наступныя пакаленні габрэяў забыліся чытаць іўрыт, але яны маглі чытаць грэчаскую мову. Грэчаская мова стала распаўсюджанай мовай старажытнага свету дзякуючы заваяванням і элінізацыі, зробленым Аляксандрам Македонскім. Септуагінта была напісана на кайнэ (звычайнай) грэцкай мове, штодзённай мовай, якую выкарыстоўвалі яўрэі ў зносінах з язычнікамі.
Змест Септуагінты
Септуагінта ўключае 39 кананічных кніг Старога Запавету. Аднак яна таксама ўключае ў сябе некалькі кніг, напісаных пасля Малахіі і да Новага Запавету. Габрэі і пратэстанты не лічаць, што гэтыя кнігі былі натхнёныя Богам, але яны былі ўключаны па гістарычных альбо рэлігійных прычынах.
Геранім (340-420 гг. Н.э.), ранні навуковец Бібліі, назваў гэтыя некананічныя кнігі апокрыфамі, што азначае "схаваныя пісанні". Яны ўключаюць у сябе Юдыфу, Тобіта, Баруха, Сіраха (альбо Эклезіястыкуса), Мудрасць Саламона, 1 Макавея, 2 Макавея, дзве кнігі Эсдры, дапаўненні да кнігі Эстэр, дапаўненні да кнігі Данііла і малітву Манасіі .
Септуагінта ўваходзіць у Новы Запавет
Да часу Ісуса Хрыста Септуагінта шырока выкарыстоўвалася па ўсім Ізраілі і чыталася ў сінагогах. Некаторыя цытаты Ісуса са Старога Запавету, здаецца, супадаюць з Септуагінтай, такія як Марк 7: 6-7, Матфея 21:16 і Лука 7:22.
Навукоўцы Рыгор Чырычыньё і Глісан Арчер сцвярджаюць, што ў Новым Запавеце Септуагінта цытуецца 340 разоў, супраць усяго толькі 33 цытаты з традыцыйнага старажытнага яўрэйскага Старога Запавету.
На мову і стыль апостала Паўла паўплывала Септуагінта. Пра гэта спасылаюцца і іншыя апосталы ў сваіх новазапаветных працах. Парадак кніг у сучасных Бібліях заснаваны на Септуагінт.
Септуагінта была прынята як Біблія раннехрысціянскай царквы, што прывяло да крытыкі новай веры з боку праваслаўных яўрэяў. Яны сцвярджаюць, што тэксты разыходзяцца, напрыклад, Ісая 7:14, прывялі да няправільнага вучэння. У гэтым аргументаваным урыўку стандартны габрэйскі мазарэтычны тэкст перакладаецца як "маладая жанчына", а Септуагінта - "дзева", якая нараджае Збаўцу.
Як Септуагінта паўплывала на хрысціянскую думку
Тым не менш, Септуагінта аказала моцны ўплыў на хрысціянскую думку. Калі пісьменнікі на іўрыце выкарыстоўвалі агульную грэчаскую мову для перакладу Святога Пісання, натуральным наступствам было тое, што грэчаскія формы мыслення і выразу пачалі глыбока ўплываць на габрэйскую супольнасць. Некаторыя тэрміны і ідэі, якія былі абмежаваныя ў габрэйскай мове, пашырыліся праз культурную і багатую грэчаскую лексіку. Першыя чатыры Евангеллі былі напісаны на грэчаскай мове, а пасланні Ісуса ўпершыню былі распаўсюджаны ў грэкамоўнай супольнасці. Такім чынам, раннехрысціянская царква значна паўплывала на мову Септуагінты.
На сённяшні дзень існуе толькі 20 тэкстаў папірусу арыгінальнай Septuagint. Скруткі Мёртвага мора, выяўленыя ў 1947 г., утрымлівалі часткі старазапаветных кніг. Калі гэтыя дакументы параўноўваліся з "Септуагінтай", дыспэкцыі выяўляліся нязначнымі, напрыклад, літары альбо словы альбо граматычныя памылкі.
У сучасных перакладах Бібліі, такіх як Новая міжнародная версія і ангельская стандартная версія, навукоўцы ў асноўным выкарыстоўвалі тэксты на іўрыце, звяртаючыся да Септуагінты толькі ў выпадку складаных або незразумелых урыўкаў.
Чаму Септуагінта мае значэнне сёння
Грэчаская Септуагінта ўвяла язычнікаў у юдаізм і Стары Запавет. Адзін з магчымых выпадкаў - вешчуны, якія чыталі прароцтва і выкарыстоўвалі іх для наведвання немаўля Месіі Ісуса Хрыста.
Аднак з цытаты Езуса і апосталаў з Септуагінты можна зрабіць больш глыбокі прынцып. Езусу было зручна карыстацца гэтым перакладам у сваіх размовах, як і такія пісьменнікі, як Павел, Пётр і Якаў.
Септуагінта быў першым перакладам Бібліі на агульнапрынятую мову, маючы на ўвазе, што асцярожныя сучасныя пераклады аднолькава законныя. Хрысціянам не варта вывучаць грэчаскую альбо іўрыт для доступу да Слова Божага.
Мы можам быць упэўнены, што нашы Бібліі, нашчадкі гэтага першага перакладу, - гэта дакладныя творы арыгінальных твораў, натхнёных Духам Святым. Са слоў Паўла:
Усё Пісанне з'яўляецца Богам і карысна для навучання, дакору, выпраўлення і навучання ў справядлівасці, каб чалавек Божы мог быць дасканала падрыхтаваны для кожнай добрай справы. (2 Цімафей 3: 16-17, NIV)
Крыніцы
- Цытата Старога Запавету ў Новым Запавеце: поўнае апытанне. Рыгор Чырычыньё і Глісан Л. Лучнік.
- Міжнародная стандартная энцыклапедыя Бібліі. Джэймс Орр, галоўны рэдактар.
- Біблійны слоўнік Сміта. Уільям Сміт.
- Біблейскі альманах. JI Packer, Merrill C. Tenney, William White Jr.
